Klein mysterie 671 – Zum Bahnhof (3)

Over het al dan niet vermeende verblijf van twee leden van de Rote Armee Fraktion (RAF) bij café Nellen ging het (klik hier). Na veel gezoek (klik hier) kwam ik erachter dat het nog niet gedigitaliseerde Dagblad voor Noord-Limburg hierover in september 1977 moest hebben geschreven. Met die vrij exacte wetenschap in het achterhoofd wordt zelfs het bekijken van microfiches die foto’s van krantenpagina’s bevatten – originele kranten zijn niet ter inzage – een feest. Binnen de kortste keren had ik, op bezoek in het Gemeentearchief Venlo, het betreffende artikel gevonden. Vrijdag 30 september 1977, opening van het Dagblad voor Noord-Limburg (klik op de afbeelding om haar te vergroten): 

Vanwege de slechte leesbaarheid van de kopie van het microfiche heb ik de voornaamste passages overgetikt:

‘Twee van de drie Westduitse vrouwen, die op verdenking van terroristische activiteiten in ons land worden gezocht, zouden zich in het afgelopen weekeinde in de omgeving van Horst-Hegelsom hebben opgehouden. Cafébezoekers en buurtbewoners menen het duo Angelika Speitel (25) en Sigrid Sternebeck (28) zaterdagavond rond half zes te hebben herkend in en rond café Snellen [sic] aan de Stationsstraat in Horst. (…) Volgens de ooggetuigen hebben de twee gezochte vrouwen zaterdagavond enige tijd voor het Horster café staan kijken, voordat ze naar binnen gingen. (…) “Ze spraken plat Duits en hadden allebei een tasje bij zich”, aldus de kasteleinsvrouw. Na wat gedronken te hebben ging het duo naar het station, dat op ongeveer honderd meter afstand van het café ligt. Daar is het tweetal met de trein afgereisd, naar verluidt in de richting Maastricht. Toen daarna via de televisie de foto’s van Speitel en Sternebeck werden getoond, herkenden enkele jongeren uit Sevenum [sic] de twee vrouwen. De Hegelsommers [sic] waren zaterdagavond rond half zes ook in het bewuste café geweest. Onmiddellijk belden de cafébezoekers de kastelein, die de twee vrouwen ook bleek herkend te hebben aan de hand van de foto’s. (…) Ook een buurtbewoner van het café zou de vrouwen hebben gesignaleerd. De politie heeft de informatie doorgestuurd naar Den Haag, waar alle tips in deze zaak worden verzameld en van waaruit een speciale recherchegroep opereert.’ 

Om dit krantenbericht op waarde te kunnen schatten, is enige achtergrondinformatie onontbeerlijk. De herfst van 1977 is de geschiedenis ingegaan als de Duitse Herfst. De terreur van de RAF bereikte dat najaar een hoogtepunt. Ook Nederland bleef niet gespaard. Op 10 september huurde een Duitse vrouw in Den Haag een auto. Al snel bleek dat ze bij het ophalen een vervalst rijbewijs had getoond. Toen ze de auto op 19 september kwam inleveren, waarschuwde de receptionist de politie. Die was snel ter plekke. Bij het zien van de drie agenten vluchtte de vrouw. De agenten zetten de achtervolging in. Op het moment dat een van hen de vrouw vastgreep, opende een onbekende man het vuur op de agent. Die viel gewond neer, waarop de vrouw samen met de man kon vluchten. Drie dagen later, op 22 september, vond in Utrecht een schietpartij plaats, waarbij brigadier Arie Kranenburg het leven liet. De dader werd gearresteerd. Het bleek te gaan om Knut Folkerts, lid van de RAF. Folkerts was hoogstwaarschijnlijk ook de man die in Den Haag op de agent had geschoten. De naam van de vrouw: Angelika Speitel. Samen met Sigrid Sternebeck werd zij tevens verdacht van betrokkenheid bij de schietpartij in Utrecht. Naar beiden ging daarom op 24 september 1977 een opsporingsbericht uit.

Is het mysterie nu opgelost? Voor een deel wel: duidelijk is nu waaraan café Nellen de bijnaam Zum Bahnhof te danken heeft. Ook de namen van de RAF-leden en de datum van hun (vermeende) bezoek aan café Nellen zijn boven water gekomen. En het vermoeden dat het Dagblad voor Noord-Limburg erover heeft bericht, blijkt te kloppen.

Vragen blijven er ook: wat dronken de vrouwen? Wat zat er in hun tasjes? Waren het nu Hegelsomse of Sevenumse jongeren die Speitel en Sternebeck meenden te herkennen? En helaas blijft de hamvraag vooralsnog eveneens onbeantwoord: waren het nu daadwerkelijk Speitel en Sternebeck die zich op zaterdag 24 september in café Nellen vertoonden? Of betrof het twee boven elke verdenking verheven Duitse vrouwen die hun treinreis hadden onderbroken voor een afzakkertje in een gemütliches Café en slachtoffer werden van de op dat moment in Nederland heersende hysterie? Wie het weet mag het zeggen, ik heb nog niet het begin van een antwoord. 

Misschien moet ik het de dames Speitel en Sternebeck gewoon vragen. Ze zijn namelijk allebei nog in leven. Angelika Speitel werd in 1978 gearresteerd en een jaar later onder meer wegens moord veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. In 1989 verleende bondspresident Richard von Weizsäcker haar gratie. Sigrid Sternebeck vluchtte in 1980 naar de DDR. Na de val van de Berlijnse Muur werd ze veroordeeld tot 8,5 jaar gevangenisstraf.

Overigens ben ik van mening dat het altijd zo proactieve gemeentebestuur van Horst aan de Maas zich als de wiedeweerga en met inzet van al zijn vermogens moet inspannen om te stimuleren dat mensen die vaak worden aangeduid als ‘asielzoekers’, ‘gelukszoekers’, ‘migranten’ of ‘vluchtelingen’, in deze fraaie gemeente worden gehuisvest (en de lokale bevolking en politieke partijen van links tot rechts moet overtuigen van nut en noodzaak hiervan, mocht dit tegen de verwachting in nog nodig zijn).