Klein mysterie 795 – E maes inne taes

Roêteketoêt keumt âltiêd oêt.
Wátte? Petatte mit handvatte!

Zomaar twee Horster gezegdes. Nee, niet zomaar twee Horster gezegdes. Twee Horster gezegdes die het meer van hun grappigheid en binnenrijm dan van hun betekenis moeten hebben (hoewel roêteketoêt keumt âltiêd oêt zoiets betekent als ‘zie je wel!’). E maes inne taes is daar nog zo’n voorbeeld van. Het heeft het in 1989 zelfs tot de titel van het eerste Horster woordenboekje geschopt.

Vertaald in het ABN betekent è maes inne taes ‘een mes in je broekzak’. Het binnenrijm gevoegd bij de Horster gewoonte bepaalde klanken aanzienlijk te verlengen (‘maeaeaeaes’, ‘taeaeaeaes’) maakt het tot een grappig gezegde. Helemaal als je het afzet tegen het bij-ons-zijn-klanken-geen-tiende-van-een-seconde-langer-dan-strikt-noodzakelijk van een ander dialect als bijvoorbeeld het Venrayse: ‘En mes ien de tes.’ 

Deze observatie zou hier kunnen eindigen als niet iemand me onlangs had aangesproken op è maes inne taes. De betreffende dame, Grubbenvorster dialectspreekster, suggereerde dat de betekenis van è maes inne taes het simpele ‘een mes in je broekzak’ overstijgt. E maes inne taes staat voor haar ook voor een bepaalde trots op het bezit van een zakmes, iets dat je verheft boven anderen, misschien zelfs iets statussymboolachtigs: ‘Kijk mij eens, ik heb het verder geschopt dan jij, ik heb namelijk een zakmes.’ Is dat werkelijk zo? Heeft è maes inne taes inderdaad die diepere lading? Geen idee, ik heb het nooit eerder gehoord, maar dat zegt natuurlijk ook niet alles.

De betreffende dame legde ook een verband tussen è maes inne taes en de recente steekincidenten dan wel dreiging met steekwapens in Horst aan de Maas. Moet de verklaring daarvoor (mede) worden gezocht in dat dialectgezegde? En in het verlengde daarvan: moet de dialectpolitie dat gezegde dan niet in de ban doen? Dit lijkt me allemaal nogal veel eer voor een belegen uitdrukking die ik in geen jaren meer had gehoord voordat de betreffende dame aanbelde. Bovendien: breng je mensen dan niet juist op een idee? Nee, laat wetenschappelijk onderzoek eerst maar eens aantonen dat het aantal steekincidenten in Horst significant hoger ligt dan in Venray. Mocht dat het geval zijn dan neem ik voor lief dat de betreffende dame daarna ongetwijfeld op de stoep zal staan en me onder de neus zal wrijven: ‘Roêteketoêt keumt âltiêd oêt.’

(Dit stukje verscheen afgelopen woensdag in iets andere vorm ook in Via Horst-Venray. Gisteren kreeg het een vermeerderde actualiteitswaarde door de aankondiging van een inzamelweek in oktober waarbij jongeren anoniem hun mes(sen) kunnen inleveren.)